Boeren voor de natuur
Met het project ‘Boeren voor de natuur’ willen we het (historisch) cultuurlandschap leren herwaarderen door betrokkenheid te generen. Dat doen we door actief aan het landschap te werken en door het vanuit verschillende thema’s te benaderen en te bevragen.
Het landschap is door de eeuwen heen mede door de mens gevormd. Met als gevolg dat bepaalde soorten planten en dieren door de mens zijn geïntroduceerd of zich konden vestigen. Een voorbeeld hiervan zijn de hooilanden: deze zijn door menselijk ingrijpen ontstaan. Hoge graslanden waar je de krekels hoort en waar egels, hazen, vogels en andere insecten profiteren van het bloemenbuffet.
Gerelateerd aan de functie van cultuurlandschap vonden specifieke werkzaamheden plaats. In hooilanden werd gehooid en op de akkers werd geploegd en geoogst. Deze activiteiten werden toen nog handmatig door de mens uitgevoerd waardoor men ook fysiek in contact kwamen met het landschap.
Natuur, Landschap en Erfgoed waren voor lange tijd onlosmakelijk met elkaar verbonden maar door de grote verandering in het gebruik en het beheer van het cultuurlandschap is deze verbintenis verdwenen. Juist de connectie tussen deze onderwerpen zorgde ervoor dat we het cultuurlandschap goed konden begrijpen en beheren.
Door de schaalvergroting en de technische mogelijkheden van de mens zijn deze vormen van beheer en gebruik in de huidige tijd los gezongen van de context van het landschap. Hoog in de machine zie je niet wat er zich op het maaiveld afspeelt. Dit heeft grote gevolgen; we denken de natuur en het landschap naar onze hand te kunnen zetten. Hiermee gaan we voorbij aan het feit dat wij als mens ook onderdeel zijn van deze natuur.
Binnen ons project willen we mensen weer opnieuw verbinden aan het cultuurlandschap door ze hierin een actieve rol te laten vervullen. Door in het landschap te werken, te observeren, te benoemen, zintuiglijk te laten ervaren, worden we weer opnieuw onderdeel van het cultuurlandschap. De hierdoor opgebouwde kennis leidt tot een beter begrip van de onderlinge verbanden en samenhang in de natuur.
Vanaf september 2023 tot en met september 2026 zullen we in en rond ons veld ‘Op t Rentelen’ (Bunde, Zuid-Limburg) gaan werken, waarnemen en ervaren wat het landschap voor ons betekent (of kan betekenen).
Door met verschillende ‘blikken’ naar het landschap te gaan kijken gaan we meer zien dan op het eerste gezicht zichtbaar is.
Vanuit het thema ‘Natuur & landschap’ gaan we samen met burgeronderzoekers vastleggen welke soorten zich in ‘ons veld’ bevinden. We documenteren daarmee de verandering die de nieuwe aanplant en het ecologisch beheer met zich mee brengt. Met de werkdagen en workshops beheren we het veld en werken we iedere keer weer een stapje verder naar een biodiverser landschap. We dragen kennis en kunde over oude ambachten en het belang van (kleinschalig) beheer voor de ontwikkeling van het landschap en biodiversiteit over. Fiets- en wandelroutes in de wijde omgeving van het veld geven de bezoeker meer inzicht in de waarde en totstandkoming van het door ons ge(her)waardeerde landschap.
In het thema ‘Kunst’ vragen we curatoren en kunstenaars om ons anders naar het landschap te laten kijken. Door te onderzoeken en bijvoorbeeld iets uit te lichten of een interventie te doen. De kunstenaars worden daarbij uitgenodigd om deel te nemen aan werkdagen of burgeronderzoek waarmee hun eigen praktijk verrijkt wordt. Door middel van kunst & natuur educatie zullen kinderen in de regio kennis maken met het cultuurlandschap. Ze leren over het cultuurlandschap door er met verbeelding en inspiratie naar te kijken.
In het thema ‘Erfgoed’ komt het verhaal van het landschap naar voren: hoe is het huidige landschap ontstaan en hoe is onze relatie met het landschap veranderd. In een mobiel museum, een documentatiecentrum en door te ervaren wat het landschap ons biedt gaan we op een vernieuwende manier ons cultureel erfgoed onder de aandacht brengen.
De ‘Cross-over’ tussen de thema’s vindt binnen ieder aspect van het project plaats en zal tot vernieuwende inzichten leiden. Zo zullen we de burgeronderzoekers vragen om ook ‘artistieke monitoringen’ uit te voeren door bijvoorbeeld de vlucht van vogels op te tekenen of de geur van het landschap te omschrijven.
Ieder jaar zal er in september een combinatie van activiteiten gaan plaats vinden in de vorm van een oogstfeest: kunst, educatie en onderzoek komen samen in een weekend waarbij we het algemene publiek uitnodigen om het landschap in al zijn facetten te ervaren. In een publicatie wordt het project en alle aspecten en producten van het project samengevat.
Het project is sterk regionaal bepaald maar het bereik is landelijk en het doel en aanpak zou navolging kunnen krijgen in andere regio’s van het land.
Rondom het project ‘Boeren voor de natuur’ worden 3 jaar lang activiteiten georganiseerd. Via onderstaande button kun je de activiteiten bekijken die de komende periode georganiseerd worden en je hiervoor aanmelden.
